ماده یا آمیزه ای که در ساخت بخش عایق یا روکش سیم و کابل استفاده میشوند، میتوانند از ویژگی خود خاموش کن یا خود خاموش شونده برخوردار باشند.
خود خاموش کن یعنی چه؟
خود خاموش شونده یا خود خاموش کن (به انگلیسی: Self-extinguishing)، توانایی یا ویژگی یک ماده است که سبب میشود با حذف منبع شعله، از ادامۀ سوختن باز ایستد.
هنگامی که این ویژگی را به یک سیم یا کابل نسبت میدهیم، در حقیقت از توانایی آن برای جلوگیری از گسترش آتش میگوییم. این خصوصیت در ساختمانها و فضاهای بسته، بیشتر مورد نیاز خواهد بود. سیم و کابلها در بیشتر بخشهای ساختمانها حضور دارند و گویی آنها را به یکدیگر وصل کرده اند. اگر آتش سوزی در یک بخش از ساختمان رخ دهد و سیم و کابل ها در آنجا از قابلیت خود خاموش کن برخوردار نباشند، باعث گسترش و سرایت آتش به دیگر قسمتهای ساختمان خواهند شد.
گفتنیست که ویژگیِ Self-extinguishing، نباید با قابلیت مقاومت در برابر حریق یا ادامۀ کار در زمان آتش سوزی، اشتباه گرفته شود. سیم و کابلهایی که فقط دارای توانایی خود خاموش شوندگی هستند، اندکی پس از حذف زبانۀ آتش، خاموش میشوند و سوختگی در طول آنها گسترش نخواهد یافت؛ اما نمیتوان از آنها مقاومت در برابر سوختن یا اصطلاحاً نسوز بودن و ادامۀ کار در شرایط آتش سوزی را انتظار داشت.
انواع سیم و کابل Self-extinguishing
همانطور که در ابتدای متن گفتیم، خود خاموش کن بودن یا نبودن سیم و کابل ها به جنس عایق و روکش آنها بستگی دارد. برخی از آمیزه های عایقی، ذاتاً چنین خصوصیتی دارند. گروهی دیگر را نیز میشود با تغییر در ترکیبات، دارای این مزیت نمود.
بنابراین، یکی از معیارها برای گفتن از گوناگونی سیم و کابلهای خود خاموش شونده، در نظر گرفتن جنس عایق یا روکش اینهاست. ملاک دیگر برای گروه بندی این محصولات، کاربردشان خواهد بود. معیار سوم هم میتواند وجود داشتن یا وجود نداشتن ویژگیهای دیگر افزون بر این خصوصیت است.
از دیدگاه متریال، میتوان به آمیزه های زیر اشاره کرد:
- بسیاری از آمیزه های پلی واینل کلراید به اختصار P.V.C
- آمیزۀ سیلیکون رابر
- ترکیبات پلی کلروپرن و CPE
- آمیزه های LSZH
- فلوروپلیمر ها
تنوع در کاربرد هم شامل گروههایی مانند فهرست زیر خواهد شد:
- سیم برق و ارت عایق دار
- انواع کابل های برق
- کابلهای کنترل و ابزار دقیق
- کابل های تلفن، ارتباطات، دیتا و شبکه
- کابلهای کواکسیال و فرکانس بالا
- کابل های جوشکاری
- کابلهای مدارهای اضطراری
- کابل های مخصوص اتوماسیون و شبکه های صنعتی
از دیدگاه ویژگیهای افزوده نیز دسته بندی به این ترتیب خواهد بود:
- فقط دارای توانایی خود خاموش شوندگی و بازدارندگی انتشار شعله (FRT)
- کم دود و خود خاموش کن؛ LS-FRT
- کم دود، بدون هالوژن و خود خاموش شونده؛ LSZH-FRT
- کم دود، بدون هالوژن، مقاوم در برابر حرارت و Self-extinguishing
- هالوژن فری، کم دود، مقاوم در برابر آتش و خود خاموش کن؛ LSHFFR
برخورداری از قابلیت خود خاموش شوندگی برای همۀ سیم و کابلهایی که در فضای درون ساختمانها نصب میگردند، ضروریست. با توجه به کاربرد سیم یا کابل یا مشخصات محل نصب، ممکن است ویژگیهای بیشتر که به آنها اشاره کردیم هم مورد نیاز و تقاضا باشند.