نمره کابل جوشکاری و انتخاب آن

پس از مطالعۀ این نوشتار، به طور کامل با نمره کابل جوشکاری، سه شیوۀ رایج سایز بندی این کابلها در کشورهای گوناگون و انتخاب سایز مناسب آشنا خواهید شد.

سایز کابل جوشکاری، رابطۀ مستقیمی با توانایی آن در انتقال جریان الکتریکی (آمپر) مورد نیاز عملیات جوش با قوس الکتریکی دارد. به عبارت ساده، هر چه قدر قطر و سطح مقطع کابل جوش بیشتر باشد، قادر به عبور آمپر بیشتر با افت ولتاژ اندک و بدون افزایش شدید دمای کابل خواهد بود.

نمره کابل جوشکاری

منظور از نمره، همان سایز یا اندازۀ کابل جوش است. در کشورهای مختلف، از روشهای متفاوتی برای سایزبندی کابلها استفاده میشود. در این بخش به شما از 3 روش متداول در گفتن و نوشتن سایز کابلهای جوش خواهیم گفت:

1. سایزبندی بر پایۀ سطح مقطع رسانای مسی کابل مطابق استاندارد IEC و استاندارد ایران
2. سایز بندی بر اساس استاندارد آمریکایی؛ AWG مخفف امریکن وایر گِیج
3. اعلام سایز بر مبنای قطر تقریبی خارجی کابل (با احتساب روکش)

دو شیوۀ نخست در مورد دیگر انواع کابل برق نیز به کار میرود. روش سوم اما بیشتر متوجه کابلهای جوشکاریست. در جدول زیر، هر سه مورد را آورده ایم و اشاره کرده ایم که هر سایز در هر روش معادل کدام سایز در روش دیگر است. لطفاً توجه بفرمایید:

با دقت در جدول بالا در مییابیم که مثلاً عنوان کابل جوش نمره 18 در بازار ایران به کابلی اشاره دارد که سطح مقطع رسانای آن 70×1 میلیمتر مربع است و سایز معادل آمریکایی آن 2/0 یا 00 (دو صفر گیج) میباشد.

به این دلیل که سایز بندی کابلها و سیمهای عایقدار در استاندارد ملی ایران شماره 3084 بر مبنای سطح مقطع رسانای آنهاست، نمره کابل های جوشکاری ساخت ایران با همان روش نخست که سازگار با استاندارد بین المللی نیز هست، بر روی کابلها درج میگردد؛ برای مثال: 35×1، 50×1 یا 95×1.

جدول انتخاب کابل جوش

اکنون که با سایز بندی کابل های جوشکاری آشنا شدیم، سراغ روش انتخاب سایز آنها میرویم. در انتخاب سایز مناسب، نکات زیر مهم هستند:

• حداکثر جریان خروجی دستگاه جوشکاری
• زمان چرخۀ کار
• طول کابل
• دمای محیط

چرخۀ کار، مدت زمانیست که در طی آن جریان مورد نیاز جوشکاری در یک دورۀ تناوب 5 دقیقه ای از کابل عبور میکند و به صورت درصدی از آن تناوب اعلام میشود. برای مثال، اگر جریان برق در تمام طول 5 دقیقه در کابل جاری باشد، چرخۀ کار 100% است و اگر جریان برای 1 دقیقه جاری باشد، چرخۀ کار 20% خواهد بود.

دلیل اهمیت این موضوع به رابطۀ مستقیم دمای رسانای کابل با جریان عبوری از آن و طول زمان استفاده برمیگردد. مقادیر معمول زیر میتواند راهنمای خوبی برای تعیین درصد چرخۀ کار باشد:

1. جوشکاری تمام اتوماتیک: 100%
2. جوشکاری نیمه اتوماتیک: 65% تا 85%
3. جوش کاری دستی: 30% تا 60%

جدول انتخاب سایز کابل جوشکاری زیر بر مبنای استاندارد EN 50565-1، دمای محیط 30 درجۀ سلسیوس و بیشینه دمای مجاز 85 C° برای رسانای کابل، حداکثر جریان مجاز DC هر نمره کابل جوش را برای درصدهای مختلف از یک چرخۀ کاری پنج دقیقه ای معرفی میکند:

مثلاً در جدول بالا ملاحظه میفرمایید که برای جوشکاری دستی با جریان تا حدود 400 آمپر، میتوان از کابل 50×1 استفاده کرد؛ اما برای همین آمپر در جوشکاری تمام خودکار، باید سایز 95×1 را برگزید.

پیشنهاد میشود تا جایی که ممکن است طول کابل جوشکاری کوتاه باشد تا افت ولتاژ در آن بالا نرود. اگر طول کابل زیاد باشد، ناگزیر یا باید سایز را بالاتر ببریم و یا آمپر عبوری را محدود کنیم تا افت ولتاژ از 4 ولت بیشتر نشود.